odakulebuda
New member
- Katılım
- 26 Eki 2020
- Mesajlar
- 1,951
- Puanları
- 0
İklim değişikliği niçiniyle bitkiler de göç ediyor: Karadeniz’de Akdeniz bitki örtüsü görülebilir İklim değişikliği ve global ısınma, bitki göçünün yaşanmasında en değerli etkenlerin başında geliyor.
Günümüzde, atmosferdeki milyon parçacıktaki karbondioksit yoğunluğu 350 ppm (milyonda bir birim) pahasının üstünde ölçülüyor. Bu sayı, iklim değişikliğine karşı inançlı üst hududun aşıldığı manasına geliyor. Sanayi öncesi 280 ppm seviyesinde olan ve son 800 bin yıldır 300 ppm düzeyini aşmayan bu pahanın, bundan yaklaşık 50-100 daha sonra 450 ppm düzebir daha ulaşacağı öngörülüyor.
Artan karbondioksit yoğunluğu ve sıcaklık bedeline adapte olamadıkları için bitkiler, kendine has ekolojik yaşama adapte olmalarını gerektiren şartları aramaya başlıyor. Bitkilerin göç ederken ömür alanlarını belirlemesini etkileyen parametreler içinde sıcaklık haricinde, yağış da bulunuyor.
ötürüsıyla bitkiler, hayat alanlarında varlığını devam ettiremiyorsa biraz daha yüksek, serin ve nefes alabileceği bölümlere yanlışsız göç etmeye başlıyor.
BABADAĞ AKÇAAĞACI TEHLİKEDE
Dağlar bitki örtüsünün göçmesinde kıymetli rol oynuyor
İTÜ Ekoloji ve Evrim Ana Bilim Kolu, Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Demet Biltekin, geçmişten günümüze dünyada ve Türkiye’de etraf problemlerinin artması kararı göç eden bitki tiplerine ait soruları yanıtladı.
Geçmişte Anadolu’ya baktıklarında epeyce farklı bir flora ile karşılaştıklarını belirten Biltekin, “Bazı ağaçlar Anadolu florasından yok oldular lakin bir kısmı da varlığını devam ettiriyor. Biz bunlara kalıntı (relikt bitki) diyoruz. Anadolu’da Akdeniz coğrafyasını düşünürsek, kalıntı bitkileri, en kıymetli bitki tipleri içinde gösterebiliriz. Bilimsel ismi Liquidambar orientalis olan Anadolu sığla ağacı, artan hava sıcaklıkları ve iklim değişikliğiyle tehlike altında olan cinsler içinde. Liquidambar orientalis, ya bu şartlara adapte olacak ya göç edecek ya da yok olacak bir çeşidimizdir. bir daha dünyada yalnızca Fethiye’de yetişen Babadağ akçaağacı var, bu ağaç da Liquidambar üzere jenerasyonu tehlike altında olan cinslerden biridi.” diye konuştu.
“BİTKİ GÖÇÜNÜN TESİRLERİNİ TAHMİNEN 100 YIL daha sonra GÖRECEĞİZ”
Değişen şartlara adapte olamayan bitkilerin göç etme serüveninin başladığına, bunun ise hayli yavaş bir müddetç olduğuna dikkati çeken Biltekin, kelamlarına şöyleki devam etti:
“Bitkilerdeki göç birden olmaz. Bugünün göç tesirlerini tahminen 100 yıl daha sonra goreceğiz. Örnek vermek gerekirse günümüzdeki Akdeniz bitki örtüsünü tahminen 100 sene daha sonra Karadeniz’de nazaranceğiz. Göç yolundaki en değerli faktör dağ silsilesidir. Bilhassa Konya ve Ankara sınırı düz bir arazi olduğu için göç olayı o kısımlardan çok Torosların, Hatay’ın kuzey bölümünde 2 kola ayrılıyor. Biz oraya Anadolu Diyagonali ya da Anadolu Çaprazı diyoruz. Buradaki dağ silsileleri boyunca göç, bu rotalarda gerçekleşecek. Bu göç hadisesi fazlaca değerli zira sıcaklık arttığı vakit bitkiler adaptasyonunu kaybedeceği için dağ silsilesi boyunca daha üstlere, yüksek ve serin bölümlere göç edecek.”
“AĞAÇLARLA BİRLİKTE KUŞLAR DA GÖÇ EDİYOR”
Ekosistem göç ettiği ve değiştiği vakit yalnızca bölgedeki bitkilerin değil ekosistem içerisinde yaşayan kuşların, böceklerin de etkilendiğini hatta birtakım canlı tiplerinin de ağaçlarla birlikte göç ettiğini aktaran Biltekin “Buna ardıç ağacı fazlaca hoş bir örnektir. Zira ardıç kuşları bu ağacın meyvesinden beslenerek varlığını devam ettiriyor. Ardıç ağaçları göç ettiği vakit, ardıç kuşları da göç edecek zira ardıç ağacının tohumlanmasına kuşlar vesile oluyor. Alışılmış bu bütün ağaç ve bitkilerde oluşmaz, dünyamızda ağaçların çoğunluğu tohumlanmayı, polenlemeyi rüzgarlarla taşınarak gerçekleştirir.” tabirlerini kullandı.
Türkiye’de geçmiş tarihte var olup jenerasyonu tükenen lakin diğer coğrafyalarda varlığını sürdüren ağaçlar olduğunun bilgisini veren Biltekin, bunlara örnek olarak Türkiye’de yok olan lakin günümüzde Çin’in güneyinde görülen Taxodiaceae familyasını gösterdi.
Ülkemizde yaklaşık 12 binin üzerinde bitki taksonu bulunduğuna, bunlardan 3 bin 700’ünün endemik bitki cinsleri olduğuna dikkati çeken Biltekin, şöyleki devam etti:
“Avrupa ile kendimizi kıyasladığımız vakit fazlaca güçlü bir endemik bitki florasına sahibiz. beraberinde ülke olarak, İran, Turan, Avrupa, Sibirya ve Akdeniz bitki fito-coğrafyalarının tam ortasında yer aldığımız için hayli varlıklı bitki çeşitliliğine sahibiz. Doğal bu endemik bitkilerin bir kısmı değişen iklim ve sıcaklık şartlarına adapte olurken kimi de değişen şartlara ahenk sağlayamıyor ve yok oluyor. Avrupa’da yapılan çalışmalarda da bitkilerin Avrupa’nın kuzebir daha göç ettiği gözlemlenmiştir. Bizde de 100 yıl daha sonra, Akdeniz bitki tiplerinin Karadeniz bölgesine kadar göç edeceği, oralarda varlığını sürdüreceği düşünülüyor. Anadolu sığla ağacı, Babadağ akçaağacı, Pterocarya (kanatlı ceviz), Toroslarda sık görülen Lübnan sediri denilen sedir ağaçları bu tipler içinde”
Biltekin, kelamlarını, İTÜ Maden Mühendisliği Kısmı’nda yer alan laboratuvarda yapılan çalışmalarla ilgili bilgi vererek tamamladı:
“Laboratuvarımızda öğrencilerimle bir arada, Gölhisar Gölü etrafından toplanmış yosun örneklerini inceliyoruz. bu biçimdelikle oradaki bitki örtüsü hakkında bilgi elde etmiş olacağız. Laboratuvarda yaptığımız araştırmalarda görüyoruz ki global iklim değişikliği niçiniyle gelecekteki biyoçeşitliliğin etkilenecek olması en değerli öge. Hem ülkemizde tıpkı vakitte dünyada alınması gereken tedbirlerin en başında, fosil yakıtların ve etraf kirliliğinin azaltılması, atmosferdeki sera gazlarının düzeyinin düşürülmesi yer alıyor. Zira iklim değişikliği niçiniyle gelecekte sıcaklığın 5,5-6 santigrat derecede artacağı öngörülüyor ki bu epey büyük bir sıcaklık kıymetidir. Kutuplardaki buzulların erimesi, deniz düzeylerinin artması, birçok kıyı alanlarının yok olması ve ülkemizdeki global ısınma bağlamında sıcaklığın artmasıyla İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’daki kuraklığın artması da bitkilerin varlığını tehdit edecek ögelerdir zira birtakım bitkiler dere yahut göl kenarında yetişiyor. Göl ve sulak alanlar kuruduğu vakit da bitki tiplerimiz için ömür alanı sona ermiş oluyor.”
Günümüzde, atmosferdeki milyon parçacıktaki karbondioksit yoğunluğu 350 ppm (milyonda bir birim) pahasının üstünde ölçülüyor. Bu sayı, iklim değişikliğine karşı inançlı üst hududun aşıldığı manasına geliyor. Sanayi öncesi 280 ppm seviyesinde olan ve son 800 bin yıldır 300 ppm düzeyini aşmayan bu pahanın, bundan yaklaşık 50-100 daha sonra 450 ppm düzebir daha ulaşacağı öngörülüyor.
Artan karbondioksit yoğunluğu ve sıcaklık bedeline adapte olamadıkları için bitkiler, kendine has ekolojik yaşama adapte olmalarını gerektiren şartları aramaya başlıyor. Bitkilerin göç ederken ömür alanlarını belirlemesini etkileyen parametreler içinde sıcaklık haricinde, yağış da bulunuyor.
ötürüsıyla bitkiler, hayat alanlarında varlığını devam ettiremiyorsa biraz daha yüksek, serin ve nefes alabileceği bölümlere yanlışsız göç etmeye başlıyor.
BABADAĞ AKÇAAĞACI TEHLİKEDE
Dağlar bitki örtüsünün göçmesinde kıymetli rol oynuyor
İTÜ Ekoloji ve Evrim Ana Bilim Kolu, Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Demet Biltekin, geçmişten günümüze dünyada ve Türkiye’de etraf problemlerinin artması kararı göç eden bitki tiplerine ait soruları yanıtladı.
Geçmişte Anadolu’ya baktıklarında epeyce farklı bir flora ile karşılaştıklarını belirten Biltekin, “Bazı ağaçlar Anadolu florasından yok oldular lakin bir kısmı da varlığını devam ettiriyor. Biz bunlara kalıntı (relikt bitki) diyoruz. Anadolu’da Akdeniz coğrafyasını düşünürsek, kalıntı bitkileri, en kıymetli bitki tipleri içinde gösterebiliriz. Bilimsel ismi Liquidambar orientalis olan Anadolu sığla ağacı, artan hava sıcaklıkları ve iklim değişikliğiyle tehlike altında olan cinsler içinde. Liquidambar orientalis, ya bu şartlara adapte olacak ya göç edecek ya da yok olacak bir çeşidimizdir. bir daha dünyada yalnızca Fethiye’de yetişen Babadağ akçaağacı var, bu ağaç da Liquidambar üzere jenerasyonu tehlike altında olan cinslerden biridi.” diye konuştu.
“BİTKİ GÖÇÜNÜN TESİRLERİNİ TAHMİNEN 100 YIL daha sonra GÖRECEĞİZ”
Değişen şartlara adapte olamayan bitkilerin göç etme serüveninin başladığına, bunun ise hayli yavaş bir müddetç olduğuna dikkati çeken Biltekin, kelamlarına şöyleki devam etti:
“Bitkilerdeki göç birden olmaz. Bugünün göç tesirlerini tahminen 100 yıl daha sonra goreceğiz. Örnek vermek gerekirse günümüzdeki Akdeniz bitki örtüsünü tahminen 100 sene daha sonra Karadeniz’de nazaranceğiz. Göç yolundaki en değerli faktör dağ silsilesidir. Bilhassa Konya ve Ankara sınırı düz bir arazi olduğu için göç olayı o kısımlardan çok Torosların, Hatay’ın kuzey bölümünde 2 kola ayrılıyor. Biz oraya Anadolu Diyagonali ya da Anadolu Çaprazı diyoruz. Buradaki dağ silsileleri boyunca göç, bu rotalarda gerçekleşecek. Bu göç hadisesi fazlaca değerli zira sıcaklık arttığı vakit bitkiler adaptasyonunu kaybedeceği için dağ silsilesi boyunca daha üstlere, yüksek ve serin bölümlere göç edecek.”
“AĞAÇLARLA BİRLİKTE KUŞLAR DA GÖÇ EDİYOR”
Ekosistem göç ettiği ve değiştiği vakit yalnızca bölgedeki bitkilerin değil ekosistem içerisinde yaşayan kuşların, böceklerin de etkilendiğini hatta birtakım canlı tiplerinin de ağaçlarla birlikte göç ettiğini aktaran Biltekin “Buna ardıç ağacı fazlaca hoş bir örnektir. Zira ardıç kuşları bu ağacın meyvesinden beslenerek varlığını devam ettiriyor. Ardıç ağaçları göç ettiği vakit, ardıç kuşları da göç edecek zira ardıç ağacının tohumlanmasına kuşlar vesile oluyor. Alışılmış bu bütün ağaç ve bitkilerde oluşmaz, dünyamızda ağaçların çoğunluğu tohumlanmayı, polenlemeyi rüzgarlarla taşınarak gerçekleştirir.” tabirlerini kullandı.
Türkiye’de geçmiş tarihte var olup jenerasyonu tükenen lakin diğer coğrafyalarda varlığını sürdüren ağaçlar olduğunun bilgisini veren Biltekin, bunlara örnek olarak Türkiye’de yok olan lakin günümüzde Çin’in güneyinde görülen Taxodiaceae familyasını gösterdi.
Ülkemizde yaklaşık 12 binin üzerinde bitki taksonu bulunduğuna, bunlardan 3 bin 700’ünün endemik bitki cinsleri olduğuna dikkati çeken Biltekin, şöyleki devam etti:
“Avrupa ile kendimizi kıyasladığımız vakit fazlaca güçlü bir endemik bitki florasına sahibiz. beraberinde ülke olarak, İran, Turan, Avrupa, Sibirya ve Akdeniz bitki fito-coğrafyalarının tam ortasında yer aldığımız için hayli varlıklı bitki çeşitliliğine sahibiz. Doğal bu endemik bitkilerin bir kısmı değişen iklim ve sıcaklık şartlarına adapte olurken kimi de değişen şartlara ahenk sağlayamıyor ve yok oluyor. Avrupa’da yapılan çalışmalarda da bitkilerin Avrupa’nın kuzebir daha göç ettiği gözlemlenmiştir. Bizde de 100 yıl daha sonra, Akdeniz bitki tiplerinin Karadeniz bölgesine kadar göç edeceği, oralarda varlığını sürdüreceği düşünülüyor. Anadolu sığla ağacı, Babadağ akçaağacı, Pterocarya (kanatlı ceviz), Toroslarda sık görülen Lübnan sediri denilen sedir ağaçları bu tipler içinde”
Biltekin, kelamlarını, İTÜ Maden Mühendisliği Kısmı’nda yer alan laboratuvarda yapılan çalışmalarla ilgili bilgi vererek tamamladı:
“Laboratuvarımızda öğrencilerimle bir arada, Gölhisar Gölü etrafından toplanmış yosun örneklerini inceliyoruz. bu biçimdelikle oradaki bitki örtüsü hakkında bilgi elde etmiş olacağız. Laboratuvarda yaptığımız araştırmalarda görüyoruz ki global iklim değişikliği niçiniyle gelecekteki biyoçeşitliliğin etkilenecek olması en değerli öge. Hem ülkemizde tıpkı vakitte dünyada alınması gereken tedbirlerin en başında, fosil yakıtların ve etraf kirliliğinin azaltılması, atmosferdeki sera gazlarının düzeyinin düşürülmesi yer alıyor. Zira iklim değişikliği niçiniyle gelecekte sıcaklığın 5,5-6 santigrat derecede artacağı öngörülüyor ki bu epey büyük bir sıcaklık kıymetidir. Kutuplardaki buzulların erimesi, deniz düzeylerinin artması, birçok kıyı alanlarının yok olması ve ülkemizdeki global ısınma bağlamında sıcaklığın artmasıyla İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’daki kuraklığın artması da bitkilerin varlığını tehdit edecek ögelerdir zira birtakım bitkiler dere yahut göl kenarında yetişiyor. Göl ve sulak alanlar kuruduğu vakit da bitki tiplerimiz için ömür alanı sona ermiş oluyor.”