Endometrial hiperplazi ?

[Ryan]

Endometrial hiperplazi Ilk kez 20. yuzyln baslarnda Dunya'da jinekolojinin onemli isimlerinden biri olan Dr. Cullen endometium kanserine donusebildigini saptadg bir histolojik durum tanmlad. Cullen'in actg yoldan ilerleyen diger arastrmaclar bu tabloya endometiral hiperplazi adn verdiler ve 1947 ylnda Dr.Gusberg bu hastalgn snflamasn yapt. Endometrial hiperplazi olarak tanmlanan bu tablo, fazla ostrojen aktivitesine bagl olarak endometriumu olusturan hucrelerin ve salg bezlerinin normalden fazla buyudugu, ve cesitli asamalardan gectikten sonra habis degisiklige ugrayabildigi kantlanms bir hastalklar grubudur.Hiperplaziden sorumlu tutulan progesteron ile karslanmams ostrojen aktivitesidir. Bunun en onemli nedeni anovulasyon yani yumurtlamann olmamasdr. Anovulasyonun en tipik nedeni polikistik over hastalgdr. Ayrca dolasmdaki ostrojenin fazla oldugu sismanlk, karaciger hastalg, ostrojen salglayan tumorler gibi faktorlerin varlgnda da endometrial hiperplazi daha sk gorulur. Dsardan ostrojen verilen ancak buna progesteron eklenmeyen vakalarda (menopoz sonras baz tedavi protokollerinde oldugu gibi) normalden 4-5 kat fazla sklkta hiperplaziye rastlanmstr. Endometrial hiperplazide suclanan bir baska faktor de endometrium dokusunun ostrojene olan duyarllgnn artmasdr. Snflama 1947 ylnda Gusberg endometrial hiperplaziyi hafif, orta ve agr olarak ilk kez snflara ayrd. Gecen zaman zarfnda hastalgn patolojisinin daha iyi anlaslmas ile snflamalarda degismistir. Gunumuzde kabul edilen snflama 1985 ylnda WHO (Dunya Saglk Orgutu, World Health Organisation) ve ISGP (Uluslararas Jinekolojik Patologlar Cemiyeti, International Society of Gynecological Pathologists) tarafndan onerilen snflama kullanlmaktadr. Snflamada temel olarak hiperplazide yer alan hucrelerin durumlar esas alnr. Bu snflamaya gore endometrial hiperplazi ilk once basit ve kompleks olarak ikiye ayrlr. Bunlarda kendi aralarnda atipili ve atipisiz olarak tekrar ikiye ayrlrlar. Butun bu tanmlamalar histolojik yani hucre yapsna gore degerlendirmelerdir. Ultrason ya da muayene ile anlaslmalar mumkun degildir. Atipik hiperplazi de kendi icinde hafif ve agr atipi olarak yine 2 bolume ayrlr. Atipisiz hiperplazilerde kansere donusum oran % 1-3 arasnda iken, atipi varlgnda bu olaslk %8-29 arasnda olmaktadr. Yani atipili hiperplazi bir kanser onculudur. Eger hasta menopoz sonras donemde ise kansere donusum olaslg ureme cagndaki kadnlara gore 5-10 kat fazla bulunmaktadr.Atipisiz hiperplazide kansere donusme sureci 10, atipili hiperplazide ise 4 yl kadar surmektedir. Belirtiler Endometrial hiperplazi progesteron ile karslanmams ostrojen uyarsnn bir sonucudur. Boyle bir durum varlgnda er ya da gec hiperplazi ortaya ckacaktr. Uzun sureli ostrojen etkisinde olan endometrium kalnlasr ve kolaylkla dokulemez, yani hastada adet kanamas olmaz. Bu tur vakalarda en sk gorulen bulgu uzun sureli adet gecikmesini takip eden kirli kanamalardr. Bunun dsnda menometroraji olarak adlandrlan ara kanamalarla birlikte adet kanamasnn uzun surmesi ikinci sklkta gorulen belirtidir. Baz hastalarda ise hicbir anormal belirti olmaz. Tan baska bir nedenle yaplan biopsi ya da ameliyat sonras tesadufen konur. Risk Faktorleri Endometrial hiperplazi acsndan en fazla risk altnda olan kadnlar polikistik over sendromlu kisilerdir. Ayrca menopoz sonras sadece ostrojen iceren ilaclar ile tedavi olan kisilerde de risk yuksektir.Kilo fazlas olan kadnlarn yag dokusunda az miktarda ostrojen sentezlenir. Bu miktar zaman zaman hiperplazi gelistirmeye yeterli olabilir. Menopoza gec girenlerde de risk yuksektir.Yine dogum yapmams kadnlarda da daha sk gorulur. Aile oykusu pozitif olanlar, seker hastalar, sosyokulturel duzeyi yuksek kadnlar endometrial hiperplaziye aday kisilerdir. Tan Endometrial hiperplazinin kesin tans yalnzca yaplan kurtaj ve bunun patolojik incelemesi ile konabilir. Yani hastalk klinik bir tablo degil patolojik bir tablodur.Son yllarda transvajinal ultrasonografinin yaygn kullanm ile endometrial kalnlk rahatlkla olculebilir hale gelmistir. Baz yazarlar endometrium kalnlgnn 7 milimetreden fazla oldugu durumlarda tansal kurtaj yaplmasn onermektedirler. Tedavi Endometrial hiperplazide sismanlk risk faktoru oldugundan kisi kilo vermeye yonlendirilmelidir.Eger hiperplazi polikistik over gibi yumurtlama bozukluguna bagl ise altta yatan sebebin giderilmesi sorunu cozebilir. Kesin tedavi, hiperplazinin tipi ve hastann yasna gore planlanr. Atipisiz hiperplazilerde eger kadn ureme cagnda ise tbbi tedavi tercih edilir. Bu hastalarda tan amacl yaplan kurtaj ayn zamanda tedavi de saglar. Kurtaj ve 3-6 aylk ilac tedavisine cevap %90 civarndadr.Menopoz sonras donemde ise rahimin alnmas en uygun tedavi secenegidir. Atipili hiperplazi menopoz sonras donemde ya da menopoza yakn yaslarda saptandgnda cok fazla zaman kaybetmeden cerrahi uygulanmas bazen son derece onemli olabilmektedir. Cocuk isteyen ancak atipili hiperplazi saptanan kadnlarda ise verilecek karar cok kritiktir. Bunlarda yuksek doz ilac tedavisi yakn takip altnda denenebilir. Tipi ne olursa olsun hiperplazilerin tbbi tedavisi srasnda takip son derece onemlidir. Bu vakalar tedavi sonras kontrol amacl kurtaj yaplmal ve hastalgn son durumu tespit edilmelidir. Gerilemeyen vakalarda cerrahi tedavi dusunulmelidir.