Çin’den şaşırtan atılım: İttifak çatırdıyor mu?

[odakulebuda]

Çin’den şaşırtan atılım: İttifak çatırdıyor mu? Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin Ukrayna’nın doğusuna yapacağı askeri operasyonu duyurmadan saatler evvel, ABD, Moskova ve Pekin’i “hiç de liberal olmayan” bir dünya sistemi yaratmak için birleşmekle suçladı.

Ukrayna-Rusya krizi, Çin için birfazlaca alanda büyük zorluk teşkil ediyor. Rusya ve Çin içindeki diplomatik alakanın her zamankinden daha yakın hale geldiği, öteki ülkeler boykot ederken Putin’in Pekin’de düzenlenen Kış Olimpiyatlarına katılan az sayıda dünya önderinden biri olmasından anlaşılabilir.

Putin’in, Ukrayna’nın doğusunda ayrılıkçıların denetim ettiği iki bölgeyi resmen tanımak ve oraya asker göndermek için Olimpiyatların sona ermesini beklemesi dikkat cazip bir durum.

Çin hükümeti, kamuoyuna yaptığı açıklamalarda tüm tarafları Ukrayna’daki tansiyonu düşürmeye çağırdı.

Lakin artık Rusya tüm bu baskıyı dağıttığına bakılırsa, çatışmalar tırmanırken Çin’in resmi pozisyonu ne olacak?

Avrupa’da bir savaşı desteklerken görülemeyeceğini düşünen Çin hükümeti, beraberinde Moskova ile askeri ve stratejik bağlarını güçlendirmek istiyor.

Ukrayna’nın bir numaralı ticaret ortağı olan Çin, Kiev ile yeterli bağlar sürdürmek istese de, onun topraklarına asker gönderen hükümetle müttefik olması bunu zorlaştırabilir.

Ayrıyeten, Rusya’yı desteklediği düşünülürse, Batı Avrupa’yla yaptığı ticaretin geri tepme mümkünlüğü da var.


ÇİN’İN DIŞ SİYASETİ DEĞİŞECEK Mİ?

Çin önderlerinden daima olarak uzak durulmasının niçini, onların oburlarının içişlerine karışmaması ve başka ülkeleri içişlerine karıştırmamasındandı.

Fakat geçen hafta, şaşırtan bir biçimde Çin, Ukrayna’nın işgalini kınayan Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’ndaki oylamada çekimser kaldı.

Birtakım analistler, Pekin’in oylamada Rusya’ya katılmasını bekliyordu, fakat bunun olmaması “Batı için bir kazanç” olarak tanımlandı. Bu, Pekin’in müdahaleden uzak duruşunun bir işaretiydi.

Fakat Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Venbin Vang’in Ukrayna’da olup biteni bir “işgal” olarak nitelendirmeyi reddetmesinin de göstereceği üzere, ülke şu anki durumu kınamaktan hala uzak.

Pekin’in durumun farkında olduğu ve kasıtlı olarak görmezden geldiğine dair doğrulanmamış haberler de var.

Amerikan New York Times gazetesinin kimliği belirtilmeyen ABD yetkililerine atıfta bulunduğu bir rapora göre, Washington geçtiğimiz aylarda tekraren Çin’e sıkıntıya müdahale etme ve Rusya’ya Ukrayna’yı işgal etmeme iletisi verme daveti yaptı. Amerikalı yetkililer çabucak sonrasında Pekin’in bu bilgiyi Moskova ile paylaştığını öğrendiğini, ABD’nin uyuşmazlık çıkarmak istediğini ve Çin’in Rusya’nın planlarını engellemeye çalışmayacağını söylemiş oldu.


TAYVAN ÜZERİNDEN PARALELLİK KURULDU

Çin Komünist Partisi’nin en hayli endişelendirecek şey, bu olanların kendi halkını ve onların dünya görüşünü ne biçimde değiştirebileceği.

Bu niçinle basında ve toplumsal medyada Ukrayna’nın durumuyla ilgili konuşmalar manipüle ve denetim ediyor.

Tayvan’ın bahse karışması uzun sürmeyecekti.

Kendi kendini yöneten ada, Parti tarafınca aslında anakarayla birleşmesi gereken isyankar bir eyalet olarak görülüyor.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini kendi ulusları için kullanan milliyetçiler, Çin’in Twitter yerine kullandığı toplumsal medya uygulaması Weibo’da yaptıkları paylaşımlarda bu durumu “Tayvan’ı geri almak için en düzgün şans” olarak gördüklerini yazdılar.

Çin hükümeti son günlerde Rusya’ya yaptırım uygulanmasını reddederken Tayvan’ı zorla ele geçirmeye çalışırsa, ki bu kanlı ve maliyetli olacak, emsal bir muamele bakılırsabileceğini biliyor.

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Chunying Hua, Pekin’de nizamlı bir basın toplantısında, Çin’in hiç bir vakit yaptırımların sıkıntıları çözmenin en düzgün yolu olduğunu düşünmediğini söylemiş oldu.

Fakat Çin vatandaşları, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etme öne sürülen nedenine ve bunu kendi ülkelerine uygulama niyetine katılmaya başlarsa, ülkenin mevcut sonlarıyla ilgili tüm açıklaması alt üst olabilir.


TOPLUMSAL MEDYADA SANSÜR VE TENKİT

Vladimir Putin, Ukrayna’da Rusça konuşan halkı özgür bıraktığını söylemiş oldu.

Pekala, artık Çin’in bir kesimi olan etnik Moğollar, Koreliler, Kırgızlar ve başkaları ne olacak? Pekala ya Tibetliler yahut Uygurlar daha fazla özerklik ve hatta bağımsızlık davetlerini yenilerse?

Bunun olmaması Çin Devlet Lideri Şi Cinping için her şeyden daha kıymetli.

ötürüsıyla hükümetin, Putin’in Doğu Avrupa’daki hareketleri konusunda halkı nasıl yönlendirdiğini görmek için Çin toplumsal medyasındaki açıklamalara bakmanız kâfi.

Pazartesi günü Çin’in resmi yayın organlarından Beijing Daily gazetesi, Pekin’deki Rusya Büyükelçiliği’nin toplumsal medyadan yaptığı “Kiev’deki ‘neo-Nazi’ hükümete yardım etmeme” davetini paylaştı.

Toplumsal medyada Ukrayna ve Rusya ile ilgili yorumlar da sıkı bir biçimde denetim ediliyor.

“Putin muhteşem”, “ABD’nin karşısındayım, Rusya’yı destekliyorum”, “Amerika her vakit dünyada karışıklık yaratmak istiyor” üzere paylaşımlar Çin toplumsal medyasında dolaşıyor.

Fakat Çin’in hala biraz temkinli olduğu açık.

Kiev’deki Çin Büyükelçiliği’nin yayımladığı, vatandaşlarına birbirlerine yardım ederken “Çin’in gücünü göstermek” için otomobillerine Çin bayrakları asmalarını tavsiye ettiği bildiriden geri dönüldü.

Savaş başladıktan birkaç gün daha sonra, insanlara “kimliğini serbestçe açıklamamaları yahut tanımlayıcı işaretler göstermemeleri” önerildi.

Kimileri, bu değişikliğin, Komünist Parti medyasının Putin’in hareketlerini desteklediğine dair haberler Ukrayna’ya ulaştığında, bunun Çin halkını tehlikeye atabileceği endişesinden kaynaklandığını düşünüyor.

Lakin bir daha de seslerini duyurmayı başaran eleştirmenler var.

Hafta sonu boyunca, önde gelen beş Çinli akademisyen, Rusya’nın hareketlerini kınayan bir açık mektup yazdı.

Tarihçi Guoqi Şu ise “Bu bir işgal. Çinlilerin dediği üzere: Bir geyiğe at diyemezsiniz” dedi.

Mektup yayımlandıktan saatler daha sonra sansürlendi ve internetten kaldırıldı.

Bu çeşit gönderilerden ne kadarının sansürlendiği ve ABD’yi eleştirenlerden hangilerinin öne çıkarıldığı bilinmezken Çin’deki insanların kaçının barış daveti yaptığı konusunda gerçek bir fikir edinmek sıkıntı.

Bir toplumsal medya kullanıcısı şu biçimde yazıyor: “niçin bu kadar fazlaca insan Rusya ve Putin’i destekliyor anlamıyorum. İşgal adalet olarak mı görülüyor? Her türlü savaşa karşı çıkmalıyız!”.

Bir oburu ise: “Putin, öbür bir ülkenin içişlerine açıkça müdahale ederek Ukrayna ayrılıkçı bölgelerinin bağımsızlığını tanıyor” diyor.

Bu son gönderi, tam olarak Çin’in, halkının gelmesini istemediği halini söz ediyor.

Çin hükümetinin ortasından geçtiği mayın tarlasının özü bu.

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Chunying Hua, düzenlediği basın toplantısında, Ukrayna’da şu anda yaşananların bir işgal olup olmadığı sorulduğunda, “tarihi bağlamın karmaşık olduğunu” ve mevcut durumun “farklı faktörden kaynaklandığını” söylemiş oldu.

Avrupa’da büyük bir karışıklık yaşanıyor. Şi’nin ülkesinin bununla başa çıkma konusunda yapması gereken kimi büyük seçimler var.