- Katılım
- 25 Mar 2021
- Mesajlar
- 2,241
- Puanları
- 36
1924’te Atatürk’ün talimatıyla kuruldu, 98 yıldır hala çalışıyor
Cumhuriyetin birinci fabrikalarından biri olan Azmi Ulusal Un Fabrikası, Cumhuriyet’in birinci hidroelektrik santraline sahip
AKSARAY – Türkiye Cumhuriyeti‘nin birinci fabrikaların biri olan ve Mustafa Kemal Atatürk‘ün talimatıyla kurulan Azmi Ulusal Un Fabrikası birinci günkü üzere tüm özellikleriyle çalışır biçimde ayakta.
1924 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla Aksaray halkı tarafınca imece tarzıyla kurulan Azmi Ulusal Un Fabrikası ortadan geçen 98 yıla karşın hala ayakta. Birinci günkü üzere tüm makine ve ekipmanları çalışır biçimde olan ve bugün istense un üretimine başlayabilecek özelliğe sahip un fabrikası ülkenin sıkıntı vakit içinderında aralıksız olarak un üretilerek tüm vilayetlere gönderildi. Üretim alanından arşivine kadar özgünlüğünden hiç bir şey kaybetmeyen Azmi Ulusal Un Fabrikası 1924’ten 1997 yılına kadar aralıksız olarak un üretti. Cumhuriyet’in birinci hidroelektrik santraline sahip olan ve hala aktif bir biçimde elektrik üretimi yapılabilen Azmi Ulusal Un Fabrikası şimdilerde ise müze olarak hizmet veriyor. Geniş bir arşive sahip olan fabrikada ayrıyeten 1924 yılından 1997’ye kadar çalışmış tüm işçilerin özlük evrakları da bulunuyor. Yazışmalardan genel müdür evraklarına kadar geniş bir arşiv kitlesinin bulunduğu fabrikada o devirde kullanılan elektronik aygıtlarda ilgi görüyor.
“Her fabrika bir kaledir” sloganı ile kuruldu
Un fabrikasının özelliklerini ve günümüze kadar yaşanan gelişmeleri anlatan Azmi Ulusal Sanayi ve Bilim Müzesi Müdürü Mustafa Fırat Gül, “Aksaray Azmi Ulusal Türk Anonim Şirketi 1924 Ağustos’unda kurulan ve 1926’da hem hidroelektrik santralini birebir vakitte un fabrikasını faaliyete geçiren bir şirkettir. İsmini ulusal uğraş periyodunda kurulmuş Azmi Ulusal Cemiyeti’nden almıştır. Azmi Ulusal Cemiyeti 1919’da Ankara’da kurulmuş bir cemiyettir ve bu cemiyetin farklı kentlerde şubeleri ve faaliyetleri vardır. Bu kentlerden birisi de Aksaray’dır. Devrin mutasarrıfı Abdullah Sabri Beyefendi bu cemiyetin başında bulunan kıymetli kişiselyetlerden biridir. 1923’te İzmir’de iktisat kongresi toplandıktan daha sonra Gazi Mustafa Kemal Paşa her kentin biran evvelce üretime katkı sağlamasını istemiş, fabrikalar açmasının değerli olduğuna dikkat çekmiştir. Hatta bu noktada “Her fabrika bir kaledir” sloganı ile Türk insanı nasıl ki ulusal çaba devrinde düşmana karşı tek yumruk ve birlik halinde hareket etmiş ve muvaffakiyetle çıkmıştır, iktisadi manada da özgürlüğün kıymetine dikkat çekerek üretime katkı sağlamıştır” dedi.
Aksaray halkının azmiyle 250 bin liraya kuruldu
Müze Müdürü Gül, fabrikanın büsbütün Aksaray halkının azmiyle kurulduğuna dikkat çekerek, “Aksaray’da bilindiği üzere bilhassa bulunduğu coğrafik yapı prestiji ile ovalara sahip olması bakımından hububat noktasında değerli kentlerden birisidir. Biran evvelden un üretmenin değerine dikkat çekilmiş, 1924 yılında büsbütün Aksaraylıların sermayesiyle 250 bin liraya Azmi Ulusal Türk Anonim Şirketini kurmuştur. Kurulan bu şirketin en değerli gereksinimi güçtü. Bu elektrik gücünü ise hidroelektrik santrali kurarak gidermeyi düşündü ve bunu başardı. Hala çalışır vaziyette olan bu hidroelektrik santrali kente yaklaşık 10 kilometre uzaklıkta ve çalışır vaziyettedir” biçiminde konuştu.
Fabrika ve elektrik santrali hala çalışıyor
“Açıldığı faaliyeti göz önüne alındığında Cumhuriyet Türkiye’sinin birinci hidroelektrik santrali olduğu düşünülmektedir” diye konuşmasını sürdüren Müze Müdürü Gül, “bir daha tıpkı şirket 1926 yılının Aralık ayında un fabrikasını faaliyete geçirmiştir. Bu un fabrikası da bir daha Cumhuriyet Türkiye’sinin birinci un farikalarındandır. Birfazlaca fabrika günümüze gelemezken 4 katlı bu fabrikanın büsbütün yepyeni bir biçimde günümüze gelmiş olması hem Aksaray hem ülkemiz ismine gurur vesilesidir. Zira özgünlüğünü yetirmeden günümüze gelmiş sanayi mirası bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar azdır ve bunlardan birisi Aksaray’dadır. Azmi Ulusal Türk Anonim Şirketi’nin hem hidroelektrik santrali birebir vakitte un fabrikası bugün istenilse çalıştırılabilecek kadar sağlamdır. 1997 yılına kadar günde 45 ton un üreten bu un fabrikası bilhassa son senelerında Kızılay’a, askeri birliklere ve Ankara Büyükşehir Belediyesi Hal Ekmek Fabrikasına un üretip göndermiştir” diye konuştu.
Cumhuriyetin birinci fabrikalarından biri olan Azmi Ulusal Un Fabrikası, Cumhuriyet’in birinci hidroelektrik santraline sahip
AKSARAY – Türkiye Cumhuriyeti‘nin birinci fabrikaların biri olan ve Mustafa Kemal Atatürk‘ün talimatıyla kurulan Azmi Ulusal Un Fabrikası birinci günkü üzere tüm özellikleriyle çalışır biçimde ayakta.
1924 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla Aksaray halkı tarafınca imece tarzıyla kurulan Azmi Ulusal Un Fabrikası ortadan geçen 98 yıla karşın hala ayakta. Birinci günkü üzere tüm makine ve ekipmanları çalışır biçimde olan ve bugün istense un üretimine başlayabilecek özelliğe sahip un fabrikası ülkenin sıkıntı vakit içinderında aralıksız olarak un üretilerek tüm vilayetlere gönderildi. Üretim alanından arşivine kadar özgünlüğünden hiç bir şey kaybetmeyen Azmi Ulusal Un Fabrikası 1924’ten 1997 yılına kadar aralıksız olarak un üretti. Cumhuriyet’in birinci hidroelektrik santraline sahip olan ve hala aktif bir biçimde elektrik üretimi yapılabilen Azmi Ulusal Un Fabrikası şimdilerde ise müze olarak hizmet veriyor. Geniş bir arşive sahip olan fabrikada ayrıyeten 1924 yılından 1997’ye kadar çalışmış tüm işçilerin özlük evrakları da bulunuyor. Yazışmalardan genel müdür evraklarına kadar geniş bir arşiv kitlesinin bulunduğu fabrikada o devirde kullanılan elektronik aygıtlarda ilgi görüyor.
“Her fabrika bir kaledir” sloganı ile kuruldu
Un fabrikasının özelliklerini ve günümüze kadar yaşanan gelişmeleri anlatan Azmi Ulusal Sanayi ve Bilim Müzesi Müdürü Mustafa Fırat Gül, “Aksaray Azmi Ulusal Türk Anonim Şirketi 1924 Ağustos’unda kurulan ve 1926’da hem hidroelektrik santralini birebir vakitte un fabrikasını faaliyete geçiren bir şirkettir. İsmini ulusal uğraş periyodunda kurulmuş Azmi Ulusal Cemiyeti’nden almıştır. Azmi Ulusal Cemiyeti 1919’da Ankara’da kurulmuş bir cemiyettir ve bu cemiyetin farklı kentlerde şubeleri ve faaliyetleri vardır. Bu kentlerden birisi de Aksaray’dır. Devrin mutasarrıfı Abdullah Sabri Beyefendi bu cemiyetin başında bulunan kıymetli kişiselyetlerden biridir. 1923’te İzmir’de iktisat kongresi toplandıktan daha sonra Gazi Mustafa Kemal Paşa her kentin biran evvelce üretime katkı sağlamasını istemiş, fabrikalar açmasının değerli olduğuna dikkat çekmiştir. Hatta bu noktada “Her fabrika bir kaledir” sloganı ile Türk insanı nasıl ki ulusal çaba devrinde düşmana karşı tek yumruk ve birlik halinde hareket etmiş ve muvaffakiyetle çıkmıştır, iktisadi manada da özgürlüğün kıymetine dikkat çekerek üretime katkı sağlamıştır” dedi.
Aksaray halkının azmiyle 250 bin liraya kuruldu
Müze Müdürü Gül, fabrikanın büsbütün Aksaray halkının azmiyle kurulduğuna dikkat çekerek, “Aksaray’da bilindiği üzere bilhassa bulunduğu coğrafik yapı prestiji ile ovalara sahip olması bakımından hububat noktasında değerli kentlerden birisidir. Biran evvelden un üretmenin değerine dikkat çekilmiş, 1924 yılında büsbütün Aksaraylıların sermayesiyle 250 bin liraya Azmi Ulusal Türk Anonim Şirketini kurmuştur. Kurulan bu şirketin en değerli gereksinimi güçtü. Bu elektrik gücünü ise hidroelektrik santrali kurarak gidermeyi düşündü ve bunu başardı. Hala çalışır vaziyette olan bu hidroelektrik santrali kente yaklaşık 10 kilometre uzaklıkta ve çalışır vaziyettedir” biçiminde konuştu.
Fabrika ve elektrik santrali hala çalışıyor
“Açıldığı faaliyeti göz önüne alındığında Cumhuriyet Türkiye’sinin birinci hidroelektrik santrali olduğu düşünülmektedir” diye konuşmasını sürdüren Müze Müdürü Gül, “bir daha tıpkı şirket 1926 yılının Aralık ayında un fabrikasını faaliyete geçirmiştir. Bu un fabrikası da bir daha Cumhuriyet Türkiye’sinin birinci un farikalarındandır. Birfazlaca fabrika günümüze gelemezken 4 katlı bu fabrikanın büsbütün yepyeni bir biçimde günümüze gelmiş olması hem Aksaray hem ülkemiz ismine gurur vesilesidir. Zira özgünlüğünü yetirmeden günümüze gelmiş sanayi mirası bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar azdır ve bunlardan birisi Aksaray’dadır. Azmi Ulusal Türk Anonim Şirketi’nin hem hidroelektrik santrali birebir vakitte un fabrikası bugün istenilse çalıştırılabilecek kadar sağlamdır. 1997 yılına kadar günde 45 ton un üreten bu un fabrikası bilhassa son senelerında Kızılay’a, askeri birliklere ve Ankara Büyükşehir Belediyesi Hal Ekmek Fabrikasına un üretip göndermiştir” diye konuştu.