- Katılım
- 25 Mar 2021
- Mesajlar
- 2,239
- Puanları
- 36
ANKARA (AA) – Sümeroloji alanında dünyaca tanınan bilimsel çalışmalara imza atan 108 yaşındaki Muazzez İlmiye Çığ, akademisyenlik yerine müzede çalışmayı tercih etmesinin ömründe dönüm noktası olduğunu belirterek “O nokta ile bugüne geldim. Orada yaptığım çalışmalar beni bugüne getirdi.” dedi.
Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih Coğrafya Fakültesindeki eğitiminin akabinde uzman olarak atandığı İstanbul Arkeoloji Müzesinde Sümeroloji alanında yaptığı çalışmalarla tanınan Çığ, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Soru: Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde eğitim almaya nasıl karar verdiniz?
Çığ: Sümeroloji’yi seçtiğim için epey memnunum. Bana orijinal bir dünya verdi. Bu bakımdan son derece memnunum. Üstelik de Atatürk’ün dilek ettiği bir şeyi meydana çıkardığım için de hayli memnunum. Eskişehir’de öğretmendim. Ankara’da Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesi açılmıştı. Orası açılınca öğretmenler bir kereye mahsus fakülteye kabul edilmeleri konusunda rica etmişlerdi. Babam, “Fakülte açılmış gitmek ister misin?” demişti. Merhum babam epey meraklıydı. Biz bu biçimde muhaciriz, yeni gelmişiz, konut sahibi olmuşuz. Maaşım aileye gidiyor -bizim vaktimizde öyleydi çocuklar maaşı alır almaz aileye verirdi – ben de “Fakülteye gidersem babam ne olacak, yazık o da öğretmen.” diye düşündüm. Zira onun da maaşı azdı. Bu niçinle bir türlü karar veremedim. Arkadaşım Hatice Kızılyay, “Öğretmenler her ihtimale karşı Ankara’ya gidip kaydoluyorlar tahminen gideriz diye.” dedi. Ben de orada yatılı imkan bulursam gidebileceğimi söylemiş oldum. Karar verdikten daha sonra annemden yatak, yorgan hazırlamasını istedim. daha sonra iki kız kalktık gittik. bu biçimdelarda iki kız düşünün. Yanlışsız dürüst para yok, Hatice’nin bir dul annesi var, babası şehitti.”
Soru: Bir asrı aşan ömrünüze baktığınızda dönüm noktanız hangi olaydı?
Çığ: Vakit zaman geçmişi düşünüyorum. Değerli şeyler yaşadık. Lakin en kıymetlisi Ankara’da Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde Hititoloji-Sümeroloji kısmını bitirdim. Alman hocamız üniversitede kalmamızı istedi. bu biçimde nişanlı olduğum için üniversitede kalmayı istemedim. “Ya nişanlım üniversitede kalamazsa.” diye üniversitede kalıp meslek yapmayı istemedim. daha sonrasında beni İstanbul Arkeoloji Müzesine tayin ettiler. İşte hayatımın en muazzam vakti o periyotta oldu. Benim için büyük bir dönüm noktası. O nokta ile bugüne geldim. Orada yaptığım çalışmalar beni bugüne getirdi. Çok muazzam vakit içinderdı. bu biçimde Alman hocalarım var. Orada bulduklarımız konusunda makale yazmaya başladık. Çabucak dışarıdan yabancılar gelmeye başladı, onlarla da çalışmalar yaptık, kitaplar yazdık. Orada 8 kitap yazdık kimsenin haberi yoktu. Kitaplar sırf Sümerologlara, Sümer bilimi üzerine çalışanlara aitti.
Soru: Sümeroloji alanında çalışmalar yapmaya devam ediyor musunuz?
Çığ: Artık çalışamıyorum lakin çıkan kitapları takip ediyorum. Gelen kitaplar oluyor onlara bakıyorum. Sümeroloji üzerine şu an burada da dışarıda da çalışan pek yok. Sümeroloji bizdeki üzere, bizim memleketteki üzere bilen dünyada yok. Dış ülkelerde halka dönük kitaplar yok, yapmadılar. niye? “Tarih Sümer’de Başlar” isimli kitap var. Bütün kültür, Sümer’den başladı. Avrupa, Batı, bütün külçeşidinin anasını Yunanlılarda buluyordu. Bugün bütün kültürün anasının Sümerliler olduğu ortaya çıktı. Bunu değiştirmeleri fazlaca güç, zira uzun senelerdan beri daima bu yazılmış. Bunun için Sümerliler hakkında bilen bizim memleketteki kadar kimse yok.
Soru: Sümeroloji alanında tanınmak nasıl hissettiriyor?
Çığ: Evvelden her neysem artık öyleyim. Bunları öğrendim, bildim, yaptım diye kendimi özel hissetmiyorum. Yalnız, kitaplarımın okunduğunu, ilgi gösterildiğini görür görmez memnun oluyorum. Yoksa, “Ben bunları yaptım.” diyerek gururlanmak ayıp şeylerdir.
Soru: Sizin için muvaffakiyetin sırrı nedir? Öğrencilere tavsiyelerde bulunmak isteseydiniz bunlar neler olurdu?
Çığ: Muvaffakiyetin sırrı düşünmeden çalışmak. “Şimdi ne olacak, bunu ne yapacağım?” diye düşünmeden çalışmak. Çalışmak, okumak, çaba etmek. Ben çok çalıştım, gerçekten çok çalıştım. Arkadaşım Hatice Kızılyay erken öldü. Onunla kitaplar yazacaktık, olmadı. O erken öldü sahayı bana bıraktı. Düşünmeden çalışsınlar, kucak kucak okusunlar. Kendilerine bir gaye koydularsa o maksadı devam ettirsinler. Oradan oraya geçmesinler. bol ölçüde çalışmak öbür bir şey değil, hayat çalışmaktır. Şayet çalışırsanız hoş gidiyor. Sümerliler 5 bin yıl evvel “Boş vakit geçirdiniz, neye fayda?” demiş. Boş vakit geçirdin neye yaradı? Madem ki biliyorsun niye öğretmiyorsun? Bildiğini öğreteceksin o da bir şeydir. Birtakım beşerler okur fakat hepsi kendinde kalır. hiç bir değeri yok. Bence mezara götürecek o ayrıntıları. O bilgiden bir şey yapmak lazım. Kitap, makale yazacaksın, anlatacaksın, bildiğini kesinlikle etrafa saçacaksın. Bu hayli değerli.
Soru: Eğitim hayatınızın geçtiği periyotla günümüzü kıyasladığınızda bayanların geldiği pozisyonu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Çığ: Bugün bilimde, teknolojide, sanatta, bütün alanlarda son derece başarılı, mükafatlar alan bayanlarımız var. Dünya çapında mükafatlar alan bayanlarımız var. Ben kimi vakit bunları okuduğum gazete kupürlerini kesiyordum. Avrupa’nın Rönesans’ta 400 yılda yaptığı ilerlemeyi biz 80 yılda yaptık. Avrupa’nın bayanları fakat 400 yıl daha sonra bizim bayanlarımız üzere oldu. Biz 80 yılda yaptık, epey fazlaca kıymetli. Bunun hiç unutulmaması lazım. Bayanlarımız inşallah bunu devam ettirecekler.
Soru: Sizin için birfazlaca kişi “Sümer Kraliçesi” olarak kelam ediyor. bu biçimde anılmaktan dolayı keyifli musunuz?
Çığ: Birileri taktı ona, ben kraliçe falan değilim. Benim yükseklerde gözüm yok, hiç olmadı da.
Soru: Mustafa Kemal Atatürk’ün sizin için en değerli tarafı nedir?
Çığ: Atatürk, “Benim hoş halkıma Türk olduklarını öğretmem ve Türklüğün ne derece yüksek olduğunu göstermem lazım.” diyordu. Bunun için ne yapılacak? Atatürk, Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesini açıyor. Bu fakülte Türk lisanı, tarihi, kültürü nereye kadar gidiyor diye araştıracak, öğrenecek uzmanlar yetiştirmek içindi. Fakültenin bütün gayesi buydu. daha sonradan siyasal bilgiler falan diyen oldu lakin o denli değil. Bunu başlara sokmak istiyorum, Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesi yalnız Türk lisanı, tarihi, külçeşidini öğretmek için bir takım, insan yetiştirmek içindi. Bu çocuklar Türklerin kim olduğunu nereden öğreneceklerdi? Türklerin münasebeti olan bütün milletleri kaynaklarından öğreneceklerdi. En epey Çinlilerle birlikte olmuşlar, bir hükümet kurmuşlar. Hindistan’da birlikte olmuşlar bir hükümet kurmuşlar. Türklerin, Ruslarla, Araplarla, Yunanlılarla, Macarlarla bütün bu milletlerle münasebeti olmuş. Bütün bu kaynaklar fakülteye konuldu. bu biçimdece Atatürk kültüre fazlaca kıymetli katkı sunmuş oldu.
Soru: İstanbul’daki konutunuzu bırakıp Mersin’de yaşamaya karar verdiniz. sonucunızdan şad musunuz?
Çığ: Mersin fazlaca hoşuma gitti, havası, pozisyonu hoş. Bir apartmanda yaşayacak olsak gelmezdim. Yazlığa tatil için gelmiştik. Birkaç ay daha sonra kızıma “Ben buradan gitmeyeceğim.” dedim. O da “Anne ben de gitmeyeceğim.” dedi. bu biçimdelikle yıllardır burada yaşıyoruz. sonucumdan hayli mutluyum. Gelenim gidenim oluyor, üniversite öğrencileri geliyor. İnternetten konuşmalar yapıyoruz, boş durmuyoruz.
Soru: Kitaplarla büyüyen, biroldukça yazılı yapıta imza atan biri olarak teknolojiye nasıl ahenk sağladınız?
Çığ: Ben başından itibaren teknolojiye alışkın bir beşerim. Ben 20 yaşında öğretmenlik yaparken çocuklara kerrat cetveli öğretmek için elektrikli bir tablo yaptım. Yanlışsız bastıkları vakit lamba yanıyordu. 20 yaşımdayken yapmıştım bunu. Çocuklara telgrafı anlatmak için de sınıfta telgraf aleti yaptım. Bunu öğretmenlerde hiç görmedim. yıllar evvelden bunları yaptım. Ben teknolojiye aşinayım. Kerrat cetvelini anlattığım bir arkadaşım “Sen bilgisayarın alasını yapmışsın.” demişti, yanlışsız. Bunlar 1933-1934 senelerındaydı. Bilgisayar çıkar çıkmaz bilgisayarlı daktilo aldım, bilgisayar da aldık. daha sonrasında bütün kitaplarımı bilgisayarla yazdım.
AA / Sezgin Pancar – Son Dakika Haberleri
Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih Coğrafya Fakültesindeki eğitiminin akabinde uzman olarak atandığı İstanbul Arkeoloji Müzesinde Sümeroloji alanında yaptığı çalışmalarla tanınan Çığ, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Soru: Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde eğitim almaya nasıl karar verdiniz?
Çığ: Sümeroloji’yi seçtiğim için epey memnunum. Bana orijinal bir dünya verdi. Bu bakımdan son derece memnunum. Üstelik de Atatürk’ün dilek ettiği bir şeyi meydana çıkardığım için de hayli memnunum. Eskişehir’de öğretmendim. Ankara’da Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesi açılmıştı. Orası açılınca öğretmenler bir kereye mahsus fakülteye kabul edilmeleri konusunda rica etmişlerdi. Babam, “Fakülte açılmış gitmek ister misin?” demişti. Merhum babam epey meraklıydı. Biz bu biçimde muhaciriz, yeni gelmişiz, konut sahibi olmuşuz. Maaşım aileye gidiyor -bizim vaktimizde öyleydi çocuklar maaşı alır almaz aileye verirdi – ben de “Fakülteye gidersem babam ne olacak, yazık o da öğretmen.” diye düşündüm. Zira onun da maaşı azdı. Bu niçinle bir türlü karar veremedim. Arkadaşım Hatice Kızılyay, “Öğretmenler her ihtimale karşı Ankara’ya gidip kaydoluyorlar tahminen gideriz diye.” dedi. Ben de orada yatılı imkan bulursam gidebileceğimi söylemiş oldum. Karar verdikten daha sonra annemden yatak, yorgan hazırlamasını istedim. daha sonra iki kız kalktık gittik. bu biçimdelarda iki kız düşünün. Yanlışsız dürüst para yok, Hatice’nin bir dul annesi var, babası şehitti.”
Soru: Bir asrı aşan ömrünüze baktığınızda dönüm noktanız hangi olaydı?
Çığ: Vakit zaman geçmişi düşünüyorum. Değerli şeyler yaşadık. Lakin en kıymetlisi Ankara’da Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde Hititoloji-Sümeroloji kısmını bitirdim. Alman hocamız üniversitede kalmamızı istedi. bu biçimde nişanlı olduğum için üniversitede kalmayı istemedim. “Ya nişanlım üniversitede kalamazsa.” diye üniversitede kalıp meslek yapmayı istemedim. daha sonrasında beni İstanbul Arkeoloji Müzesine tayin ettiler. İşte hayatımın en muazzam vakti o periyotta oldu. Benim için büyük bir dönüm noktası. O nokta ile bugüne geldim. Orada yaptığım çalışmalar beni bugüne getirdi. Çok muazzam vakit içinderdı. bu biçimde Alman hocalarım var. Orada bulduklarımız konusunda makale yazmaya başladık. Çabucak dışarıdan yabancılar gelmeye başladı, onlarla da çalışmalar yaptık, kitaplar yazdık. Orada 8 kitap yazdık kimsenin haberi yoktu. Kitaplar sırf Sümerologlara, Sümer bilimi üzerine çalışanlara aitti.
Soru: Sümeroloji alanında çalışmalar yapmaya devam ediyor musunuz?
Çığ: Artık çalışamıyorum lakin çıkan kitapları takip ediyorum. Gelen kitaplar oluyor onlara bakıyorum. Sümeroloji üzerine şu an burada da dışarıda da çalışan pek yok. Sümeroloji bizdeki üzere, bizim memleketteki üzere bilen dünyada yok. Dış ülkelerde halka dönük kitaplar yok, yapmadılar. niye? “Tarih Sümer’de Başlar” isimli kitap var. Bütün kültür, Sümer’den başladı. Avrupa, Batı, bütün külçeşidinin anasını Yunanlılarda buluyordu. Bugün bütün kültürün anasının Sümerliler olduğu ortaya çıktı. Bunu değiştirmeleri fazlaca güç, zira uzun senelerdan beri daima bu yazılmış. Bunun için Sümerliler hakkında bilen bizim memleketteki kadar kimse yok.
Soru: Sümeroloji alanında tanınmak nasıl hissettiriyor?
Çığ: Evvelden her neysem artık öyleyim. Bunları öğrendim, bildim, yaptım diye kendimi özel hissetmiyorum. Yalnız, kitaplarımın okunduğunu, ilgi gösterildiğini görür görmez memnun oluyorum. Yoksa, “Ben bunları yaptım.” diyerek gururlanmak ayıp şeylerdir.
Soru: Sizin için muvaffakiyetin sırrı nedir? Öğrencilere tavsiyelerde bulunmak isteseydiniz bunlar neler olurdu?
Çığ: Muvaffakiyetin sırrı düşünmeden çalışmak. “Şimdi ne olacak, bunu ne yapacağım?” diye düşünmeden çalışmak. Çalışmak, okumak, çaba etmek. Ben çok çalıştım, gerçekten çok çalıştım. Arkadaşım Hatice Kızılyay erken öldü. Onunla kitaplar yazacaktık, olmadı. O erken öldü sahayı bana bıraktı. Düşünmeden çalışsınlar, kucak kucak okusunlar. Kendilerine bir gaye koydularsa o maksadı devam ettirsinler. Oradan oraya geçmesinler. bol ölçüde çalışmak öbür bir şey değil, hayat çalışmaktır. Şayet çalışırsanız hoş gidiyor. Sümerliler 5 bin yıl evvel “Boş vakit geçirdiniz, neye fayda?” demiş. Boş vakit geçirdin neye yaradı? Madem ki biliyorsun niye öğretmiyorsun? Bildiğini öğreteceksin o da bir şeydir. Birtakım beşerler okur fakat hepsi kendinde kalır. hiç bir değeri yok. Bence mezara götürecek o ayrıntıları. O bilgiden bir şey yapmak lazım. Kitap, makale yazacaksın, anlatacaksın, bildiğini kesinlikle etrafa saçacaksın. Bu hayli değerli.
Soru: Eğitim hayatınızın geçtiği periyotla günümüzü kıyasladığınızda bayanların geldiği pozisyonu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Çığ: Bugün bilimde, teknolojide, sanatta, bütün alanlarda son derece başarılı, mükafatlar alan bayanlarımız var. Dünya çapında mükafatlar alan bayanlarımız var. Ben kimi vakit bunları okuduğum gazete kupürlerini kesiyordum. Avrupa’nın Rönesans’ta 400 yılda yaptığı ilerlemeyi biz 80 yılda yaptık. Avrupa’nın bayanları fakat 400 yıl daha sonra bizim bayanlarımız üzere oldu. Biz 80 yılda yaptık, epey fazlaca kıymetli. Bunun hiç unutulmaması lazım. Bayanlarımız inşallah bunu devam ettirecekler.
Soru: Sizin için birfazlaca kişi “Sümer Kraliçesi” olarak kelam ediyor. bu biçimde anılmaktan dolayı keyifli musunuz?
Çığ: Birileri taktı ona, ben kraliçe falan değilim. Benim yükseklerde gözüm yok, hiç olmadı da.
Soru: Mustafa Kemal Atatürk’ün sizin için en değerli tarafı nedir?
Çığ: Atatürk, “Benim hoş halkıma Türk olduklarını öğretmem ve Türklüğün ne derece yüksek olduğunu göstermem lazım.” diyordu. Bunun için ne yapılacak? Atatürk, Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesini açıyor. Bu fakülte Türk lisanı, tarihi, kültürü nereye kadar gidiyor diye araştıracak, öğrenecek uzmanlar yetiştirmek içindi. Fakültenin bütün gayesi buydu. daha sonradan siyasal bilgiler falan diyen oldu lakin o denli değil. Bunu başlara sokmak istiyorum, Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesi yalnız Türk lisanı, tarihi, külçeşidini öğretmek için bir takım, insan yetiştirmek içindi. Bu çocuklar Türklerin kim olduğunu nereden öğreneceklerdi? Türklerin münasebeti olan bütün milletleri kaynaklarından öğreneceklerdi. En epey Çinlilerle birlikte olmuşlar, bir hükümet kurmuşlar. Hindistan’da birlikte olmuşlar bir hükümet kurmuşlar. Türklerin, Ruslarla, Araplarla, Yunanlılarla, Macarlarla bütün bu milletlerle münasebeti olmuş. Bütün bu kaynaklar fakülteye konuldu. bu biçimdece Atatürk kültüre fazlaca kıymetli katkı sunmuş oldu.
Soru: İstanbul’daki konutunuzu bırakıp Mersin’de yaşamaya karar verdiniz. sonucunızdan şad musunuz?
Çığ: Mersin fazlaca hoşuma gitti, havası, pozisyonu hoş. Bir apartmanda yaşayacak olsak gelmezdim. Yazlığa tatil için gelmiştik. Birkaç ay daha sonra kızıma “Ben buradan gitmeyeceğim.” dedim. O da “Anne ben de gitmeyeceğim.” dedi. bu biçimdelikle yıllardır burada yaşıyoruz. sonucumdan hayli mutluyum. Gelenim gidenim oluyor, üniversite öğrencileri geliyor. İnternetten konuşmalar yapıyoruz, boş durmuyoruz.
Soru: Kitaplarla büyüyen, biroldukça yazılı yapıta imza atan biri olarak teknolojiye nasıl ahenk sağladınız?
Çığ: Ben başından itibaren teknolojiye alışkın bir beşerim. Ben 20 yaşında öğretmenlik yaparken çocuklara kerrat cetveli öğretmek için elektrikli bir tablo yaptım. Yanlışsız bastıkları vakit lamba yanıyordu. 20 yaşımdayken yapmıştım bunu. Çocuklara telgrafı anlatmak için de sınıfta telgraf aleti yaptım. Bunu öğretmenlerde hiç görmedim. yıllar evvelden bunları yaptım. Ben teknolojiye aşinayım. Kerrat cetvelini anlattığım bir arkadaşım “Sen bilgisayarın alasını yapmışsın.” demişti, yanlışsız. Bunlar 1933-1934 senelerındaydı. Bilgisayar çıkar çıkmaz bilgisayarlı daktilo aldım, bilgisayar da aldık. daha sonrasında bütün kitaplarımı bilgisayarla yazdım.
AA / Sezgin Pancar – Son Dakika Haberleri